Problemen op de grond

MOEILIJK TE VANGEN PAARD

I

Als een paard zich niet wil laten vangen, kan dat heel lastig zijn. De meesten beginnen alle mogelijke oplossingen te bedenken om het paard te verplichten zich te laten vangen (door bijv. het paard in een hoekje te drijven). Eigenlijk proberen mensen hun paarden altijd alles te verplichten als het niet lukt.
Ik probeer altijd een methode te gebruiken die het paard de keuze laat te luisteren. Dat klinkt misschien raar en idioot, maar mijn ervaring is dat het het beste werkt. Je kan een juist antwoord niet afdwingen. Je kan alleen het paard helpen het juiste antwoord te vinden.
Bij dit probleem (en eigenlijk elk probleem) is het heel belangrijk de reden te vinden waarom het paard dit doet. Sommigen doen het uit angst en anderen doen het uit luiheid. Dat zijn de 2 meest voorkomende oorzaken. Soms gebeurt het echter ook dat het paard gewoon niet weet hoe het zich moet laten vangen.

Hoe krijg je het nu voor elkaar om het paard te helpen de juiste oplossing te vinden? Wel om dat goed uit te leggen moet je eigenlijk gaan naar wat een paard wil. Een paard wil een veilige en rustige omgeving waarin hij zo veel mogelijk energie kan opsparen omdat hij die energie elk moment nodig kan hebben om weg te rennen van gevaar. Alles wat dat verandert, zal hij willen ontwijken. Dit laat eigenlijk al zien dat het vangen van een paard dat niet wil werken helemaal niet zo moeilijk is. Het enige dat je hiervoor moet doen is ervoor zorgen dat het hem meer moeite kost om van je weg te gaan dan te blijven stilstaan of naar je toe te komen. Het vangen van een paard dat wegloopt uit angst is iets moeilijker. Ik ga eerst dieper in op hoe je een paard dat niet wil werken kunt vangen.

De beste methode om een paard te vangen is ervoor te zorgen dat hij niet begint weg te lopen. Dat doe je door niet in een rechte lijn naar je paard te gaan en minstens 3 keer te stoppen onderweg naar je paard. Dat doe je om te laten zien dat je wilt dat hij blijft staan. Verder kijk je niet in de ogen van je paard. Dit is namelijk een manier om redelijk wat druk op het paard uit te oefenen. Dat willen we dus niet. Kijk in plaats daarvan op een oppervlakkige manier naar het paard en kijk ook eens rond zoals een gewoon paard in de kudde zou doen. Spijtig genoeg kom je hier niet mee toe bij paarden die zich niet willen laten vangen. We moeten dus nog iets anders doen. Je paard zal waarschijnlijk beginnen weg te wandelen van je. Op dat moment ga je rechtstreeks naar het paard (je oefent dus druk uit en neemt de rust weg). Je paard mag zo hard lopen als hij wil, maar je blijft gewoon stappen en je snijd zijn bochten af. Hiermee laat je zien dat hij veel meer energie dan jou moet verbruiken. En nu komt het belangrijkste. Dat is stilstaan of zelfs van het paard weg gaan. Ik weet dat dit echt raar klinkt maar het werkt. Maar natuurlijk niet op eender welk moment. Als het paard vertraagt (ook al is het maar weinig), dan ga je even stilstaan. Blijft hij vertragen dan blijf je gewoon staan. Vertraagt hij niet meer dan ga je terug wandelen. Moest hij al komen stil te staan, dan zet je 2 stappen achterwaarts. Vertraagt hij niet meer of versneld hij terug dan begin je terug te wandelen. Eigenlijk heb ik zelfs al een signaal overgeslagen. Als hij je een blik waardig gunt dan vertraag je sterk of gaat eventueel stilstaan. Stopt hij met je aankijken dan ga je terug wandelen. Hiermee vertel je je paard dat je wil dat hij vertraagt en blijft staan en het liefst nog dat hij naar je toe komt. Op een gegeven moment zal zijn euro vallen en zal hij vertragen en waarschijnlijk zelfs stil gaan staan. Als hij stil staat zet je 2 stappen achterwaarts en blijft dan staan zonder hem in de ogen te kijken. Als hij terug begint te wandelen (of te galoperen) ga je terug stappen. Meestal is het genoeg om dit een tijdje vol te houden om het paard te laten beseffen dat het makkelijker is te blijven staan. De meeste paarden zullen zelfs naar je toe komen als ze dit goed beseffen. Als ze naar je toekomen zet je 1 stap achterwaarts om te belonen (geen 2, want hij moet wel weten dat je echt wil dat hij dichter komt).

Moest er na 20 minuten zelfs nog geen verbetering zichtbaar zijn, dan is het tijd voor de volgende fase. Je gaat de druk wat opvoeren. Vanaf nu mag hij nog altijd weg gaan, maar bepaal jij de snelheid zolang hij zich van je af beweegt. Dit doe je door gewoon met het leidtouw boven je hoofd te zwaaien (niet slaan dus) meestal is dat genoeg om wat stress bij het paard te veroorzaken. Het paard gaat normaal gezien als gevolg hiervan rennen. Nu blijf je staan tot hij 3 rondjes heeft afgelegd, (vergeten te zeggen, best in een roundpen te doen dus of anders een iets of wat rond afgemaakt stuk in de wei, het best met een minimale doormeter van 15 m) of tot het paard een blik in jou richting zend of vertraagt. Afhankelijk van wat het eerste komt. Waarom reageren op die blik? Omdat die verteld dat hij nu harder probeert het antwoord te zoeken. Merk op dat je met deze methode nog steeds niets dwingt. Je zorgt er enkel voor dat het paard meer energie verbruikt door van je weg te lopen dan door naar je toe te komen. Als dus 1 van die dingen voorvalt, stop je met het zwaaien van het leidtouw (meestal is dit in het begin na die drie ronden). Dit is (moest hij niet gereageerd hebben) om te laten zien dat de druk ooit nog ophoudt. Blijft hij rennen dat begin je terug te zwaaien met het leidtouw. Meestal zal het paard echter halthouden of op zijn minst vertragen wanneer jij stopt met het zwaaien. Dat beloon je door een stap achterwaarts te zetten (van hem vandaan dus). Hierop doel ik met het helpen zoeken naar het antwoord. Het paard probeert af te remmen en vraagt zich af of dat een goed antwoord is (nadat je hem wat hebt opgejaagd) en je geeft verlichting van druk waardoor hij het te weten komt. Dat opjagen is echter geen straf, maar doe je opdat hij makkelijker vertraagt, zodat je een beloning kan geven, zodat hij iets leert. Dat is dus niet doelloos rondjes laten lopen om zijn energie kwijt te raken of om hem te straffen. Als hij stilstaat, wacht je 2 minuten (om hem eventueel wat op adem te laten komen en te zien of hij uit zichzelf naar je toe komt). Na die 2 minuten begin je naar hem te wandelen (ook weer niet in rechte lijn en niet in de ogen kijken). Als hij zich terug van je af begint te bewegen, begin je weer met het leidtouw te zwaaien. Dit keer laat je hem een pak langer rennen (afhankelijk van zijn conditie, maar je kan gaan tot 10 rondjes). Meestal zal hij in die 10 rondjes je vragende blikken beginnen toewerpen (dit is niet altijd makkelijk te zien) en daarop moet je echt reageren door te stoppen met het zwaaien met het leidtouw en een stap achterwaarts te doen. Je wacht weer 2 minuten (beloning dat hij gestopt is, wat hij waarschijnlijk doet en rust voor misschien de volgende keer dat het nodig is en ook om hem de kans te laten naar je toe te komen). Blijft hij staan dan wandel je na die 2 minuten naar hem toe en gaat nu tot maximaal 12 rondjes. Je herhaalt altijd het hele proces maar stopt bij een maximum van 12 rondjes (behalve als het na een kwartier niet beter is, dan kan je verder verhogen). Je paard zal snel doorhebben dat rennen heel vermoeiend is en dat het het waard is om gewoon naar de persoon toe te gaan. Ja meestal gaat het paard binnen 10 minuten naar de persoon toe. Bij heel luie paarden kan het soms langer duren (heb ooit gelezen in boek van Mark Rashid bij meest luie paard dat hij kende na 45 minuten), maar ik heb het nog niet meegemaakt. Hetgeen je met deze techniek aan het paard vertelt is dat hij hard zal moeten werken als hij wegloopt en mag rusten als hij bij jou is. Herinner je helemaal het begin van mij antwoord waarin ik zei dat paarden het heel belangrijk vinden om energie te bewaren voor het moment dat ze aangevallen worden? Hierdoor werkt deze techniek goed. Een paard wil energie bewaren. Natuurlijk zijn er paarden die lopen leuk vinden (het gaat dan vooral om jonge paarden), maar niet meer als jij de snelheid bepaald als het paard van je wegloopt. Het is echter wel dat sommige paarden liever blijven lopen dan bij jou te zijn, maar ook deze paarden reageren er goed op, het duurt alleen wat langer. Het is ook heel goed om niet altijd te werken als je het paard gevangen hebt. Door dat niet altijd te doen, leren ze niet dat in handen zijn altijd gelijk staat aan werken. Zo kan je meestal voorkomen dat ze niet gevangen willen worden. Bedenk wel dat je dit niet letter voor letter moet opvolgen. Dit is geen handleiding. Het is enkel een manier van denken waarin ik vrij gedetailleerd bespreek wat ik doe in zo’n geval. Maar over tijden en afstanden moet je flexibel zijn. Gebruik dus je eigen verstand en gevoel erbij. Dit is vooral een manier van denken.

Dat was het denk ik voor het paard dat zich niet wil laten vangen met een andere reden dan angst of onzekerheid. Hieronder komt het deel voor wat je het beste doet bij een paard dat onzeker of bang is.

Het valt niet altijd even goed op dat een paard zich niet wil laten vangen uit angst. Maar meestal merk je dat dan wel aan de blik en de spieren die anders aanspannen dan normaal. Het is heel belangrijk dat je bij een angstig paard niet de bovenstaande techniek gebruikt, want dan doe je meer kwaad dan goed. Moest het niet mogelijk zijn een angstig paard in de roundpen (of afgebakende ronde ruimte in de wei met doormeter van ongeveer 15 meter of meer) te krijgen, dan doe je het in de wei. Maak eens stuk af zodat hij niet zover kan weglopen van jou dat hij zich veilig voelt. Je gaat dat stuk binnen (het best lichtjes rond) en blijft even staan. Nu is het heel belangrijk om het paard niet in de ogen aan te kijken, veel rond te kijken en veel ophoudingen te maken. Ga ook zeker niet in rechte lijn naar je paard. Dit doe je om je paard zo gerust mogelijk te houden. Waarschijnlijk zal het paard terwijl je hem tegemoet gaat beginnen weglopen. Als hij wegloopt blijf je even staan en gaat dan rustig naar het middenpunt van de plaats waar je traint. Daar blijf je staan met een houding die zo min mogelijk bedreigend overkomt voor het paard. Waarom? Wel een paard dat bang is zoekt altijd naar een paard (of een ander levend wezen) die weet wat hij moet doen en rustig is  onder de situatie. Het is dus belangrijk dat je stilstaat en de rust zelve bent. Het enige dat je doet is het paard als geheel blijven aankijken (niet in de ogen). Dit doe je zodat je zijn signalen kunt opvangen. Meestal zal het paard na een tijdje je blikken beginnen toewerpen. Met die blikken vraagt hij zich af of hij je kan vertrouwen en dus snelheid kan minderen. Bij elke blik die je krijgt toegeworpen doe je een stapje achteruit (van hem vandaan). Dit om het beetje druk dat hij voelt weg te halen. Na een paar van die blikken zal het paard beginnen vertragen en halthouden. Doe bij het vertragen een stapje achterwaarts (van hem vandaan) en bij het halthouden ook. Dan blijf je gewoon rustig staan. Het kan 10 minuten of een kwartier duren (maar kan ook onmiddelijk gebeuren), maar je paard zal zich na verloop van tijd naar je toe bewegen. Als hij een stap in je richting zet, dan zet jij geen stap achterwaarts meer. Je blijft gewoon rustig staan. Na verloop van tijd zal hij bij jou staan. Aai hem dan even en wandel weg. Dit stelt hem in staat om jou te volgen tot het hek (wat regelmatig gebeurt) of op zijn minst even rust te krijgen en de gebeurtenissen te verwerken. Als hij nog niet volgt ga je weg voor een kwartier (wel niet te snel wegstappen, maar langzaam vertrekken = uitnodigend). Dan kom je terug. Het kan zijn dat je paard terug even wat zal gaan rennen, maar je doet gewoon weer hetzelfde. Zo krijg je het paard heel snel rustig en zal hij je volgen.

Ben je echt niet in staat om het paard in een roundpen te krijgen, en je kan geen stuk wei afbakenen, dan is het het beste om gewoon een hele tijde te gaan zitten in de wei. Als het paard gewend is aan jou aanwezigheid, zal het waarschijnlijk al komen, en anders ga je rechtstaan en ga jij op het paard af tot hij onrustig wordt, om dan hetzelfde te doen als hierboven. Maar het is het makkelijkste in een redelijk groot rond afgebakend stuk zoals een roundpen van 15 meter doorsnede. Dit is geen handboek. Als je dus voelt dat je op een bepaald moment iets anders moet doen, doe dat dan gewoon. Maar bedenk dat verplichten niet echt een oplossing is. Het paard leert daar enkel van dat jij in staat bent hem te vangen. Het leert er niet van om niet meer weg te lopen. Van deze technieken (afhankelijk van de reden waarom het paard dit doet) leert het paard naar je toe te komen en dat als goed antwoordt te bezien. Daar heb je veel meer aan, terwijl het vaak bijna geen tijd kost, en hooguit 1 of 2 keer tijd kost. Nadien weet het paard het gewoon. Anders dan bij de verplichting. Elke keer opnieuw moet je redelijk wat tijd steken in het vangen van het paard. Bij sommige paarden wordt het zelfs erger. Laat het paard dus de keuze om van je weg te lopen als hij dat wilt en reageer daar dan op afhankelijk van de reden van het paard om weg te lopen.

Ik hoop dat ik een beeld heb kunnen scheppen van wat bij mij tot nu toe altijd heeft geholpen.
Ik weet dat het een heel stuk tekst is, maar korter uitleggen is denk ik heel moeilijk. Ik wil geen details achterwege laten omdat die net het best de gedachte kunnen overbrengen.
Als er iemand nog vragen heeft, voel je vrij ze te stellen.

HELP? MIJN PAARD BIJT

Gedurende de laatste tijd heb ik gemerkt dat meer en meer personen hier last van hebben. Sommige in kleine mate, sommigen in extreme mate. In welke mate het probleem aanwezig is, doet er niet veel toe. Het is zaak een oplossing te vinden. Dat is ook mogelijk mits het paard niets mankeert (vergiftiging, inteelt ed kunnen dit ook veroorzaken en dat valt niet weg te trainen). Maar dit zijn gelukkig eerder de zeldzame gevallen. In vrijwel ieder ander geval is het mogelijk om het paard terug goed te krijgen.

Nu, zoals gewoonlijk bestaat er niet 1 oplossing. Of misschien wel. Eigenlijk is de enige oplossing voor elk probleem, luisteren naar het paard. Pas als je weet wat je paard je probeert te vertellen (de oorzaak dus kunt achterhalen van het bijten), kan je een begin maken met de oplossing. Een paar redenen van bijten bij paarden zijn de volgende:

• Pijn of lichamelijk ongemak
• De angst voor pijn (bvb een paard dat jarenlang pijn heeft gehad bij aansingelen, verwacht die pijn)
• Onbegrip (paard weet niet wat die moet doen)
• Onkunde (het paard kan het gevraagde niet)
• Verwend zijn (het paard wil het gevraagde niet doen)

Het doorkomen van de tanden reken ik bij een lichamelijk ongemak.

De eerste taak is dus achterhalen wat de oorzaak is. En het paard vertelt je die, dus als je goed genoeg oplet zal je die 9 van de 10 juist inschatten. De ervaring leert dat pijn of het verwachten van pijn de oorzaak nummer 1 is bij bijtende paarden. De rest loopt ongeveer gelijk op. Het is logisch dat, als de oorzaak pijn is, de oplossing ligt in het opsporen en wegnemen van die pijn. Dat kan je doen door een dierenarts, ostheopaat, of andere onder de arm te nemen.

Het probleem echter bij paarden die langdurig pijn hebben gehad bij een bepaalde handeling, die handeling gelinkt wordt aan pijn. Dus als de pijnzone weg is, kan het paard nog steeds reageren alsof hij pijn heeft. Dit valt in de meeste gevallen gelukkig vlot weg te trainen. Als het paard echter last blijft houden is de kans groot dat het paard nog ergens pijn heeft. Wat is nu de basis achter het wegtrainen van het bijten omdat het paard verwacht dat het pijn gaat doen?

Ik ga enkel de basis uitleggen omdat verder elk paard uniek is. Het heeft dus geen zin om alles tot in detail uit te leggen, want de details moeten worden aangepast op het paard en de situatie. Maar de basis van de training bij deze reden van bijten (enkel deze, andere oorzaken moeten vaak anders aangepakt worden) ga ik jullie hier geven.

Dus stel dat je een paard hebt gehad dat bijt omdat hij vroeger pijn had bij het aandoen van de singel. Hoe pak je dat aan nu je zeker weet dat de pijn weg is? Eigenlijk heel eenvoudig. Door rekening te houden met hoe het paard zich voelt en het paard duidelijk te maken dat het nu geen pijn meer zal doen en hij dus niet meer zo moet reageren. Dit bereik je door gewoon te doen zoals je altijd doet. Je legt het dekje erop, het zadel en je maakt de singel aan 1 kant vast aan het zadel. Nu breng je de singel onder de buik door en maak je deze vast. Ergens in dit proces, zal het paard dreigen om te bijten of proberen te bijten. Vanaf dat het paard dreigt, of probeert te bijten, stop je met het verdergaan, en houd je de singel (of het dekje of zadel, afhankelijk van wanneer het paard dit doet) op dezelfde plek met dezelfde druk. Vanaf hier ga ik verder met de omstandigheid dat het paard effectief probeert te bijten om onnodig getyp uit te sparen. Vanaf dat het paard stopt met te proberen te bijten (hij mag nog dreigen in dit stadium), doe je de laatste stap ongedaan (dus je laat de singel terug los, of haalt het dekje of zadel er terug af). Dit doe je keer op keer tot het paard niet meer effectief wil bijten, maar bvb enkel nog dreigt. Het paard zal behoorlijk snel stoppen met effectief bijten omdat het paard merkt dat als hij niet bijt, de druk weggaat en als hij wel bijt, de druk blijft. Hij leert dus dat hij om van de druk af te geraken, beter niet bijt. Dezelfde stappen herhaal je met het dreigen. Alleen wacht je hier met het lossen van druk tot het paard terug met zijn nek naar voren staat. Als het dreigen gestopt is kan je werken aan het kwaad kijken (oren naar achter of andere symptomen). Hier laat je de druk pas vallen als het paard zijn gezichtsuitdrukking minimaliseert. Gelet zij wel dat dit een zeer algemene methode is voor 1 specifieke reden bij bijten. Deze methode moet verfijnd worden op het paard zelf. Zo kan het zijn dat je bij het ene paard absoluut de druk gelijk moet houden tijdens de ongewenste gedragingen, maar bij een ander paard de druk net gradueel moet opbouwen (langzaam maar constant) tijdens het ongewenste gedrag, en bij weer een ander paard eerst de druk al voor een deel moet laten zakken (om duidelijk te maken dat je zeker begrijpt wat het paard wil zeggen). Dergelijke details zijn van groot belang om aan te passen op een paard. Het zal het verschil maken tussen een snelle grondige oplossing en een langzame oppervlakkige oplossing. Het niet aanpassen van de details op het paard in kwestie, kan er zelfs voor zorgen dat het probleem gewoon niet opgelost geraakt. Dus hier wil ik er weer op aandringen dat hoewel deze methode in dit specifieke geval (verwachting van pijn) werkt, het een algemene methode is die moet aangepast worden op het paard om de methode echt goed te laten werken.

Zoals daarstraks aangehaald zijn er nog veel andere oorzaken. De training hiervan ga ik niet allemaal uitleggen omdat ik dan beter een boek kan schrijven in plaats van een blog. Ik heb me beperkt tot de basismethode voor 1 van de meest voorkomende oorzaken.

Als je er niet uitgeraakt, mag je me natuurlijk contacteren en dan zoeken we samen naar een oplossing.

 

STEIGEREN

Waarom zet ik dit enkel bij problemen op de grond? Omdat het naar mijns inzien niet goed is om in het zadel te stappen als je paard dergelijke problemen heeft. Misschien dat ik hierover later nog een stuk schrijf bij problemen in het zadel voor mensen die hier enkel problemen mee hebben in het zadel (voor degenen die dat probleem hebben en dit lezen, raad ik een lichamelijke check-up van het paard aan omdat dat de meest waarschijnlijke oorzaak is). Maar nu gaan we het er dus kort over hebben hoe het probleem steigeren aangepakt kan worden. Zoals gewoonlijk gaan we eerst naar enkele veel voorkomende oorzaken kijken.

• Het paard is overvraagd
• Het paard wordt niet begrepen.
• Het gevraagde is te moeilijk voor het paard.
• Hij begrijpt je aanwijzingen niet.
• Het krijgen van tegenstrijdige signalen.
• Het paard is bang van iets.
• Het paard reageert uit pijn.
• Hij heeft geleerd dat hij daarmee onder werk uitkomt.

Er zijn nog veel meer oorzaken, maar zoals gewoonlijk geef ik een lijstje van veen voorkomende oorzaken.

Wat brengt een paard er vaak toe om te gaan steigeren? Vaak is dat een combi van een slechte communicatie (het paard begrijpt je signalen niet), het paard dat niet begrepen wordt (de mens denkt dat het paard moedwillig het gevraagde niet uitvoert) en het gevolg daarvan (de mens gaat het paard overvragen, hij gaat grotere aanwijzingen gebruiken, meer druk zetten en sommigen gaan zelfs geweld gebruiken). Het paard krijgt veel meer stress te verwerken en wordt hoe langer hoe minder begrepen door de mens die meestal steeds kwader wordt. Een gevolg kan zijn dat het paard gaat steigeren. Ik denk dat deze combi één van de meest voorkomende oorzaken van steigeren is. Hoewel angst of pijn ook regelmatig voorkomt. Het laatste is vrijwel nooit iets wat een paard vanaf de eerste keer doet, maar iets dat kan ontstaan na meerdere voorvallen.

Hoe lossen we dit probleem nu op? Voor de onderstaande beschrijving gaan we ervan uit dat de eigenlijke oorzaak miscommunicatie is. Stel je voor dat hetgeen ik hierboven heb beschreven vaak is gebeurd in het leven van het paard en het paard dus denkt dat hij zo moet handelen voor hij begrepen wordt. Wat kan er dan helpen? Gaat agressief worden helpen? De kans bestaat, maar je gaat nog harder TEGEN hem werken in plaats van MET hem. De kans dat het in een gevecht ontaard dat het paard uiteindelijk wint, is dan groot. Dus dat is niet de beste of makkelijkste of veiligste oplossing. Wat je wil doen is het paard duidelijk maken dat jij wel luistert en dat hij op een rustige manier kan communiceren met jou. Hoe kan je dat doen? Als het paard niet naar jou steigert, kan je het paard gerust laten steigeren. Ook naast je is geen probleem als het niet op jou bedoeld is. Aangezien dat de meeste paarden het niet op de persoon bedoelen, gaan we vanuit dat oogpunt verder werken. Dus je vraagt iets van je paard en je paard steigert. Je weet dus (in dit geval) dat het paard het niet goed begrijpt of kan. Je weet dat hij steigert omdat hij denkt dat je anders helemaal niet begrijpt wat hij bedoelt. Dit wetende geef je hem gewoon even tijd om dat op die manier te vertellen. Daarmee laat je zien dat jij wel wilt luisteren naar hem. Vervolgens ga je het op een rustige manier uitleggen (in het geval dat het paard het niet begrijpt) of gewoon nog eens vragen, maar op een rustige manier (in het geval het paard het niet kan). Als je het steigeren in dit geval niet bestraft, maar gewoon rustig blijft en het opnieuw vraagt, of het beter uitlegt (door middel van een stapje terug in de training), zal het paard spoedig merken dat je hem begrijpt. Al gauw zal het paard stoppen met steigeren omdat dat veel vermoeiender is dan rustig communiceren. Het kan zijn bij sommige paarden dat ze toch nog elke keer steigeren als ze zich misbegrepen voelen. Hiervoor moet je dan laten merken dat je luistert, maar dat je niet wil dat hij roept, door hem bijvoorbeel elke keer dat hij steigert, achteruit te sturen. Dus zoals met elke techniek, moet je die aanpassen op paard en situatie. En het ene paard in een situatie en een ander paard in dezelfde situatie ga je in grote lijnen dezelfde methode voor gebruiken (de gedachtegang blijft hetzelfde) maar de details, kunnen soms helemaal anders zijn tussen de 2 paarden. Ook deze methode bespreekt grote lijnen, geen details. Ik probeer een gedachtegang weer te geven, geen blad vol regels.

Voor meer informatie over wat je kan doen in jou specifieke geval, mag je vrijblijvend contact opnemen.